محمد رضازاده، دانشجوی MD-MPH و سرپرست سابق کارگروه آموزش کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران، از پژوهش نوآورانه خود در زمینه تشخیص زودهنگام نوروپاتی دیابتی با استفاده از سونوگرافی عصب واگ سخن می‌گوید. این پژوهش که برای اولین بار به بررسی جامع نقش عصب واگ در تشخیص این عارضه شایع دیابت می‌پردازد، می‌تواند گام مهمی در جهت پیشگیری از عوارض جدی مانند قطع عضو و ارتقای کیفیت زندگی بیماران دیابتی باشد. در این مصاحبه، رضازاده از چالش‌های موجود در تشخیص نوروپاتی دیابتی، ایده شکل‌گیری این طرح تحقیقاتی و انتظارات خود از متولیان امر پژوهش برای حمایت از این گونه مطالعات توضیح می‌دهد.

1- با تشکر از حضور در این مصاحبه، لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت های مرتبط با این پژوهش را بیان کنید:

ضمن تشکر از شما بابت این مصاحبه و فرصت معرفی این پژوهش اینجانب محمد رضازاده دانشجوی MD-MPH سرپرست سابق کارگروه آموزش کمیته تحقیقات دانشجویی دانشجوی علوم پزشکی ایران و داور چندین ژورنال از نشریه های BMC، Wiley و … هستم. حوزه تخصصی تحقیقات بنده internal medicine هست که در زیرشاخه های متنوعی از جمله نورولوژی و انکولوژی چندین عنوان مقاله پابلیش شده به ثبت رسانده ام.

2- دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری دهنده شما بودند؟

ایده اصلی طرح از آنجا شروع شد که همیشه تشخیص زودهنگام نوروپاتی دیابتی برای پزشکان چالش بزرگی بوده و تشخیص این اختلال اغلب بالینی و بعد از بروز علائم متوسط تا شدید هست. 

ابزارهای فعلی مثل تست EMG-NCV گران کمی تهاجمی و محدود به مراکز تخصصی هستن با توجه به مطالعات سیستماتیک ریویو مشابه در زمینه سایر بیماری پارکینسون که تغییرات عصب واگ را با علائم عصبی مرتبط دانسته بودند، به نظر می‌رسید بررسی متون و تجمیع مطالعات در این زمینه میتواند یک جواب نهایی برای این سوال را برای ما فراهم سازد که آیا عصب واگ میتواند به عنوان معیاری برای تشخیص نوروپاتی دیابتی قرار بگیرد یا خیر. جا داره از استاد راهنمای این طرح، خانم دکتر کچویی تشکر کنم که در شکل گیری ایده اولیه این مطالعه نقش بسزایی داشتند. همچنین از سایر همکاران که در جمع آوری دیتا همراهی داشتند کمال تشکر رو دارم.

3- پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی ها و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید:

عصب واگ به عنوان عصب دهم کرانیال در مطالعات اخیر نقش های پیشتازی را در تشخیص بیماری هایی مثل پارکینسون، سندرم گیلن باره و IBS و درمان بیماری هایی مثل عصبی و روانپزشکی با استفاده از تحریک عصب، ایفا کرده است. این مطالعه اولین مرور سیستماتیکی بود که بررسی کرد آیا اندازه‌گیری سطح مقطع عصب واگ با سونوگرافی می‌تواند به تشخیص نوروپاتی دیابتی کمک کند یا خیر. نوآوری اصلی این طرح در آن است که برای اولین بار داده‌های حاصل از چندین مطالعه ترکیب و با تحلیل آماری یک تصویر جامع ارائه شد. افزون بر این، تحلیل‌های زیرگروهی (از جمله در بیماران با شاخص توده بدنی پایین‌تر یا مدت ابتلای کمتر به دیابت) انجام گرفت که نتایج ارزشمند و کاربردی به همراه داشت.

4- آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره برداری رسیده است؟

در حال حاضر این پژوهش در مرحله انتشار نتایج قرار دارد. با این حال، یافته‌های آن می‌تواند مبنای طراحی پژوهش‌های بالینی آینده و حتی تدوین پروتکل‌های استاندارد برای تصویربرداری عصب واگ قرار گیرد. هرچند تا بهره‌برداری بالینی گسترده فاصله بسیاری داریم و میبایست مطالعات اورجینال بیشتر در جوامع متنوع با حجم نمونه های بالاتر انجام شود، اما با توجه به نتایج مثبت تحلیل های آماری و بررسی ها، این مطالعه میتواند گام نخست این مسیر باشد.

5- این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است که عوارض آن به‌طور جدی بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر می‌گذارد. نوروپاتی دیابتی به عنوان یکی از شایع ترین عوارض دیررسی دیابت، باعث علائمی مثل گزگز، درد عضلانی و درنهایت بی حسی را به طور شایع تر در دیستال اندام های فوقانی و تحتانی میشود. این بی حسی میتواند منجر به زخم های پای دیابتی و در نهایت قطع عضو شود که به طور شایع در ایران دیده میشود.

 تشخیص زودهنگام نوروپاتی دیابتی امکان مداخله به‌موقع و جلوگیری از بروز عوارض همراه مثل مشکلات قلبی، گوارشی و حتی قطع عضو را ممکن می‌سازد. به‌کارگیری سونوگرافی به عنوان یک ابزار تشخیصی  و حتی غربالگری در این حوزه، علاوه بر دسترسی آسان‌تر و هزینه کمتر، موجب کاهش استرس بیماران نیز خواهد شد.

6- انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

اختصاص بودجه و توجه بیشتر به مطالعات اورجینال در حوزه تشخیص زودرس و پیشگیری سطح دوم می‌تواند نقش کلیدی در کاهش بار بیماری و ارتقای کیفیت زندگی بیماران ایفا کند. ضروری است این دسته پژوهش‌ها به‌عنوان اولویت‌های پژوهشی تعریف شوند تا مسیر تحقیقات هدفمندتر و اثربخش‌تر گردد. همچنین ایجاد شبکه‌های ملی پژوهشی و اختصاص امتیازات و تسهیلات به پژوهشگران می‌تواند منجر به دستیابی به نتایج معتبرتر و کاربردی‌تر شود.

7- اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:

اولویت های پژوهشی بنده اغلب در حوزه پیشگیری و تشخیص زودرس و آسان در حوزه بیماری های مختلف بوده است که به امید خدا به همین شکل ادامه خواهد داشت. در تلاش برای پابلیش نتایج این مطالعه در ژورنال های معتبر هستیم و با درنظر گرفتن بازخوردها و بازبینی گپ های پژوهشی، امیدوار هستیم تا پژوهش های اورجینال را در این زمینه اجرا کنیم. در نهایت از شما بابت این فرصت نهایت تشکر را دارم.